ALONE
Νασίμ Αλάτρας-«Καθεστώς μετριοπαθούς Ολοκληρωτισμού
επικρατεί στην Πολιτική και στην Τέχνη»
Ο Νασίμ Αλάτρας είναι Παλαιστίνιος δημοσιογράφος. Ζει στην Αθήνα και αρθρογραφεί από το 1999 στην εφημερίδα “Ελευθεροτυπία” για ζητήματα Μέσης Ανατολής και διεθνών θεμάτων.
Μεταφραστής δύο αραβικών λογοτεχνικών έργων του Γασσάν Καναφάνι (“Άνθρωποι στον ήλιο” και “Ο κουφός και ο τυφλός”) που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Καστανιώτη και τελευταία συγγραφέας του βιβλίου “Παλαιστίνη Αιτίες και Μύθοι”, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΚΨΜ.
Γεννήθηκε στο Αμμάν της Ιορδανίας το 1965 και σπούδασε στο πανεπιστήμιο Μακεδονίας της Θεσσαλονίκης. Σπούδαζε και ταυτόχρονα εργαζόταν σε οικοδομές, εστιατόρια, καφετέριες, ως βιβλιοπωλητής, πλασιέ και σε εταιρία δημοσκοπήσεων.
Υπήρξε μέλος του Δ.Σ της Γενικής Ένωσης Παλαιστινίων Φοιτητών και από τους ιδρυτές της Επιτροπής Υποστήριξης της “Ιντιφάντα”. Από το 1990 - 1991 εργάστηκε στο Διαδημοτικό Ραδιοφωνικό Σταθμό Θεσσαλονίκης "Ένατο Κύμα" και το 2004 ως εκφωνητής ειδήσεων στην Αραβική γλώσσα στον ξενόγλωσσο ραδιοφωνικό σταθμό του Δήμου Αθηναίων, AIR 104.4FM.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Κύριε Αλάτρα, αρθρογραφείτε στην εφημερίδα “Ελευθεροτυπία” για ζητήματα της Μέσης Ανατολής και διεθνών θεμάτων, είστε παραγωγός του περίφημου ντοκιμαντέρ “Γάζα, ερχόμαστε”, που έγινε για λογαριασμό του αραβικού καναλιού “Αλ Τζαζίρα”, είστε μεταφραστής δύο αραβικών λογοτεχνικών έργων και τελευταία συγγραφέας. Ποια απ’ όλες αυτές τις ιδιότητες αγαπάτε περισσότερο;
Και τις τέσσερις. Τα άρθρα, οι δύο νουβέλες του Γασσάν Καναφάνι, το ντοκιμαντέρ και το βιβλίο, είναι όλα παιδιά μου. Δεν θέλω να με βάλετε σε μια πολύ δύσκολη θέση. Το καθένα έχει τη δική του προσωπικότητα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Το ένα συμπληρώνει το άλλο, είναι “αδέλφια” και ο “μικρότερος”, δηλαδή το βιβλίο, έχει πάρει πολλά στοιχεία από τα “αδέλφια” του.
Ποια είναι τα δυνατά σας σημεία;
Οι φίλοι μου, που με στήριξαν και εξακολουθούν να με στηρίζουν, γιατί πραγματικά, χωρίς αυτούς, μάλλον δεν θα είχα φτάσει στο ευχάριστο αλλά με μεγάλη ευθύνη αυτό σημείο. Έλληνες, Παλαιστίνιοι και πολλοί άλλοι, από Αφρική και Ασία. Στα φοιτητικά χρόνια ήμασταν “αδέλφια” και ο ένας βοηθούσε τον άλλο.
Τι ήταν εκείνο που σας έπεισε να μεταφράσετε τα έργα του Γασσάν Καναφάνι, που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Καστανιώτη;
Η αποτρόπαια δολοφονία του από τους Ισραηλινούς. Ήθελαν να τον σκοτώσουν σωματικά και πνευματικά. Ήθελαν να σκοτώσουν τον έργο του και τις πρωτοβουλίες του. Ήθελαν να σκοτώσουν τη δράση του και την τεράστια αγάπη που έτρεφαν γι’ αυτόν πολλοί δυτικοί δημοσιογράφοι. που εργάζονταν στον αραβικό κόσμο.
Δυστυχώς, όλα αυτά δεν έγιναν αντιληπτά και σεβαστά από το κύκλωμα των κριτικών και εκδοτών βιβλίου. Επέδειξαν αδιαφορία για το συμβολισμό και τους σκοπούς πίσω από τη δολοφονία ενός συγγραφέα και δημοσιογράφου.
Αν ο Γασσάν Καναφάνι ήταν ένας Ισραηλινός συγγραφέας και τον είχαν δολοφονήσει οι Παλαιστίνιοι ή οι ισλαμιστές, όλο το κύκλωμα αυτό θα του είχε στήσει άγαλμα και θα είχαν κάνει πολλές αφιερώσεις, παρουσιάσεις, ακόμα και συναυλίες. Γιατί πίσω από έναν Ισραηλινό κρύβεται ένα διεθνές κύκλωμα έκδοσης, διαφήμισης, κριτικής, μετακίνησης και μετάφρασης.
Δείτε μόνο με τη ταχύτητα προωθείται ένας Ισραηλινός συγγραφέας και με πόση πυκνότητα επαναλαμβάνεται η κριτική του έργου του, σε σχέση με έναν Άραβα ή Παλαιστίνιο.
Ο ρατσισμός στην τέχνη έφτασε σε πολύ ακραία σημεία. Ρατσισμός εις βάρος πολλών άλλων συγγραφέων και ανθρώπων του πνεύματος. Όλοι δικαιούνται ίση μεταχείριση, τόσο από τους εκδότες, όσο και από τους κριτικούς. Και ας αφήσουν να κρίνει ο αναγνώστης τον κάθε συγγραφέα.
Ένα άλλο πρόβλημα είναι το καθεστώς μετριοπαθούς Ολοκληρωτισμού που επικρατεί στην Πολιτική και στην Τέχνη. Όποιος δεν είναι μετριοπαθής, θάβεται εφτά μέτρα κάτω από έδαφος. Οι μετριοπαθείς εκμεταλλεύονται και χρησιμοποιούν όλα τα μέσα, για να απομονώνουν κάθε φωνή, που βαφτίζουν οι ίδιοι "ακραία", σύμφωνα με τα δικά τους κριτήρια και τα δικά τους επίπεδα σκέψης. Εκμεταλλεύονται την απεριόριστη ενοχή που τους παρείχαν τα “γεράκια του πολέμου”, για να καταπατούν όλα τα άλλα ρεύματα σκέψης και γραφής.
Έχουν φτάσει στο σημείο να θεωρούν τους εαυτούς τους "θεόσταλτους", για να σώζουν την ανθρωπότητα από τους "ακραίους". Δηλαδή, φτάνουν στο σημείο να θεωρούν ότι αυτοί είναι “προφήτες” και “θεοί” και ότι κατέχουν την αλήθεια.
Όλα αυτά με έπεισαν να μεταφράσω δυο νουβέλες του Καναφάνι, που εκδόθηκαν το 1999, και 12 διηγήματα, που δεν εκδόθηκαν ποτέ μέχρι σήμερα και περιμένω 10 χρόνια να εκδοθούν.
Ασχολείστε με την έντυπη δημοσιογραφία. Η στάση σας απέναντι στην τηλεόραση ποια είναι;
Η άποψή μου δεν έχει σχέση με το ότι εργάζομαι στην έντυπη δημοσιογραφία. Μεγάλωσα σ’ ένα μοναρχικό καθεστώς, που έλεγχε τα πάντα. Όλες οι ειδήσεις και τα άρθρα, είτε στις εφημερίδες είτε στην τηλεόραση είτε στο ραδιόφωνα, περνούσαν από αυστηρό έλεγχο και λογοκρισία.
Αυτή η πρακτική ισχύει ακόμη και σήμερα σχεδόν σε όλα τα αραβικά κράτη. Η ελληνική τηλεόραση, εδώ και δέκα χρόνια, λίγο διαφέρει από την καθεστωτική και τη μοναρχική. Δεν είναι δύσκολο να διαπιστώσει κανείς ότι σε πολλά θέματα διαπερνάει μια "κοινή γραμμή", από το πρωί μέχρι το βράδυ, σε διαφορετικές εκπομπές και δελτία.
Αυτό σημαίνει ή ότι έχει "πέσει γραμμή" από ένα πολιτικό μηχανισμό ή ότι οι δημοσιογράφοι ανήκουν στον ίδιο πολιτικό σύστημα ή ότι η ασχετοσύνη και η βαρεμάρα πολλών δημοσιογράφων σε πολλά φλέγοντα θέματα τους οδηγούν να υιοθετούν την πιο ανώδυνη κυρίαρχη άποψη για την καριέρα τους.
Υπήρξαν φορές που αισθανθήκατε να σας αδικεί ο χώρος και να θέλετε να αποχωρήσετε απ’ αυτόν;
Κάθε μέρα το σκέφτομαι, αλλά ο ίδιος λόγος που με απωθεί, με κρατάει στο χώρο αυτό. Η ανεπάρκεια στην ενημέρωση για πολλά διεθνή θέματα, και ειδικά της Μέσης Ανατολής, είναι πρόκληση και πρόσκληση ταυτόχρονα. Και όσο πέφτει το επίπεδο της ενημέρωσης, τόσο ανεβαίνει η θέλησή μου για παραμονή στο χώρο αυτό.
Αν θα βάζατε ένα επίθετο για την ελληνική δημοσιογραφική πραγματικότητα, ποιο θα ήταν αυτό;
"Επίθετο". Θέλω να πω ότι δεν είναι το "Όνομα", αλλά ένα επίθετο του ονόματος. Δεν λες "Η Δημοσιογραφία", αλλά λες η δημοσιογραφία του τάδε ή της τάδε ή των τάδε.
Είμαστε οι δημοσιογράφοι των άλλων.
Εργάζεστε σε μιάν έγκριτη, ποιοτική εφημερίδα. Πιστεύετε ότι σήμερα ένα ποιοτικό έντυπο έχει τη δύναμη να ανεβάσει την ποιότητα των αναγνωστών του ή απευθύνεται σε μιά "ελίτ" αναγνωστών;
Το επίπεδο των αναγνωστών δεν εξαρτάται από την έντυπη δημοσιογραφία. Εγώ πιστεύω το αντίθετο, δηλαδή το επίπεδο των αναγνωστών καθορίζει την εγκυρότητα και την ποιότητα μιας εφημερίδας. Και το επίπεδο των αναγνωστών εξαρτάται από το επίπεδο και τη μορφή δράσης τους.
Όταν μιά εφημερίδα στοχεύει ψηλά, πρέπει να βρίσκεται στον κύκλο της πολύμορφης δράσης των αναγνωστών και, αν θέλουν οι αναγνώστες να ανεβάσουν το επίπεδο, την εγκυρότητα και την ποιότητα μιας εφημερίδας, πρέπει η πολύμορφη δράση να έχει δυναμική και εκρηκτική πορεία.
Πρέπει οι αναγνώστες να μετατρέψουν την κακή σημερινή πραγματικότητα. Πρέπει, αντί να τρέχουν οι αναγνώστες πίσω από τους "δημοσιογράφους", να κάνουν τους δημοσιογράφους να τρέχουν πίσω από τη δυναμική και πολύμορφη δράση τους. Δεν πρέπει οι δημοσιογράφοι να δημιουργούν τα γεγονότα αλλά οι αναγνώστες.
Αν και ζείτε στην Ελλάδα από τα φοιτητικά σας χρόνια, προέρχεσθε από την πολύπαθη Παλαιστίνη. Θα χαρακτηρίζατε τον εαυτό σας “επαναστάτη”, κάποιον που πηγαίνει αντίθετα στο ρεύμα;
Κόντρα στο ρεύμα ήμουν από τα 14 μου χρόνια. Και βλέπω ότι, όσο περνάνε τα χρόνια, στυλώνομαι ακόμη περισσότερο.
Κύριε Αλάτρα, αν μπορούσατε να εκπληρώσετε άμεσα μία και μόνη ευχή, ποια θα ήταν αυτή;
Μιά ελεύθερη και δημοκρατική Παλαιστίνη για όλους.
Μεταφραστής δύο αραβικών λογοτεχνικών έργων του Γασσάν Καναφάνι (“Άνθρωποι στον ήλιο” και “Ο κουφός και ο τυφλός”) που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Καστανιώτη και τελευταία συγγραφέας του βιβλίου “Παλαιστίνη Αιτίες και Μύθοι”, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΚΨΜ.
Γεννήθηκε στο Αμμάν της Ιορδανίας το 1965 και σπούδασε στο πανεπιστήμιο Μακεδονίας της Θεσσαλονίκης. Σπούδαζε και ταυτόχρονα εργαζόταν σε οικοδομές, εστιατόρια, καφετέριες, ως βιβλιοπωλητής, πλασιέ και σε εταιρία δημοσκοπήσεων.
Υπήρξε μέλος του Δ.Σ της Γενικής Ένωσης Παλαιστινίων Φοιτητών και από τους ιδρυτές της Επιτροπής Υποστήριξης της “Ιντιφάντα”. Από το 1990 - 1991 εργάστηκε στο Διαδημοτικό Ραδιοφωνικό Σταθμό Θεσσαλονίκης "Ένατο Κύμα" και το 2004 ως εκφωνητής ειδήσεων στην Αραβική γλώσσα στον ξενόγλωσσο ραδιοφωνικό σταθμό του Δήμου Αθηναίων, AIR 104.4FM.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Κύριε Αλάτρα, αρθρογραφείτε στην εφημερίδα “Ελευθεροτυπία” για ζητήματα της Μέσης Ανατολής και διεθνών θεμάτων, είστε παραγωγός του περίφημου ντοκιμαντέρ “Γάζα, ερχόμαστε”, που έγινε για λογαριασμό του αραβικού καναλιού “Αλ Τζαζίρα”, είστε μεταφραστής δύο αραβικών λογοτεχνικών έργων και τελευταία συγγραφέας. Ποια απ’ όλες αυτές τις ιδιότητες αγαπάτε περισσότερο;
Και τις τέσσερις. Τα άρθρα, οι δύο νουβέλες του Γασσάν Καναφάνι, το ντοκιμαντέρ και το βιβλίο, είναι όλα παιδιά μου. Δεν θέλω να με βάλετε σε μια πολύ δύσκολη θέση. Το καθένα έχει τη δική του προσωπικότητα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Το ένα συμπληρώνει το άλλο, είναι “αδέλφια” και ο “μικρότερος”, δηλαδή το βιβλίο, έχει πάρει πολλά στοιχεία από τα “αδέλφια” του.
Ποια είναι τα δυνατά σας σημεία;
Οι φίλοι μου, που με στήριξαν και εξακολουθούν να με στηρίζουν, γιατί πραγματικά, χωρίς αυτούς, μάλλον δεν θα είχα φτάσει στο ευχάριστο αλλά με μεγάλη ευθύνη αυτό σημείο. Έλληνες, Παλαιστίνιοι και πολλοί άλλοι, από Αφρική και Ασία. Στα φοιτητικά χρόνια ήμασταν “αδέλφια” και ο ένας βοηθούσε τον άλλο.
Τι ήταν εκείνο που σας έπεισε να μεταφράσετε τα έργα του Γασσάν Καναφάνι, που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Καστανιώτη;
Η αποτρόπαια δολοφονία του από τους Ισραηλινούς. Ήθελαν να τον σκοτώσουν σωματικά και πνευματικά. Ήθελαν να σκοτώσουν τον έργο του και τις πρωτοβουλίες του. Ήθελαν να σκοτώσουν τη δράση του και την τεράστια αγάπη που έτρεφαν γι’ αυτόν πολλοί δυτικοί δημοσιογράφοι. που εργάζονταν στον αραβικό κόσμο.
Δυστυχώς, όλα αυτά δεν έγιναν αντιληπτά και σεβαστά από το κύκλωμα των κριτικών και εκδοτών βιβλίου. Επέδειξαν αδιαφορία για το συμβολισμό και τους σκοπούς πίσω από τη δολοφονία ενός συγγραφέα και δημοσιογράφου.
Αν ο Γασσάν Καναφάνι ήταν ένας Ισραηλινός συγγραφέας και τον είχαν δολοφονήσει οι Παλαιστίνιοι ή οι ισλαμιστές, όλο το κύκλωμα αυτό θα του είχε στήσει άγαλμα και θα είχαν κάνει πολλές αφιερώσεις, παρουσιάσεις, ακόμα και συναυλίες. Γιατί πίσω από έναν Ισραηλινό κρύβεται ένα διεθνές κύκλωμα έκδοσης, διαφήμισης, κριτικής, μετακίνησης και μετάφρασης.
Δείτε μόνο με τη ταχύτητα προωθείται ένας Ισραηλινός συγγραφέας και με πόση πυκνότητα επαναλαμβάνεται η κριτική του έργου του, σε σχέση με έναν Άραβα ή Παλαιστίνιο.
Ο ρατσισμός στην τέχνη έφτασε σε πολύ ακραία σημεία. Ρατσισμός εις βάρος πολλών άλλων συγγραφέων και ανθρώπων του πνεύματος. Όλοι δικαιούνται ίση μεταχείριση, τόσο από τους εκδότες, όσο και από τους κριτικούς. Και ας αφήσουν να κρίνει ο αναγνώστης τον κάθε συγγραφέα.
Ένα άλλο πρόβλημα είναι το καθεστώς μετριοπαθούς Ολοκληρωτισμού που επικρατεί στην Πολιτική και στην Τέχνη. Όποιος δεν είναι μετριοπαθής, θάβεται εφτά μέτρα κάτω από έδαφος. Οι μετριοπαθείς εκμεταλλεύονται και χρησιμοποιούν όλα τα μέσα, για να απομονώνουν κάθε φωνή, που βαφτίζουν οι ίδιοι "ακραία", σύμφωνα με τα δικά τους κριτήρια και τα δικά τους επίπεδα σκέψης. Εκμεταλλεύονται την απεριόριστη ενοχή που τους παρείχαν τα “γεράκια του πολέμου”, για να καταπατούν όλα τα άλλα ρεύματα σκέψης και γραφής.
Έχουν φτάσει στο σημείο να θεωρούν τους εαυτούς τους "θεόσταλτους", για να σώζουν την ανθρωπότητα από τους "ακραίους". Δηλαδή, φτάνουν στο σημείο να θεωρούν ότι αυτοί είναι “προφήτες” και “θεοί” και ότι κατέχουν την αλήθεια.
Όλα αυτά με έπεισαν να μεταφράσω δυο νουβέλες του Καναφάνι, που εκδόθηκαν το 1999, και 12 διηγήματα, που δεν εκδόθηκαν ποτέ μέχρι σήμερα και περιμένω 10 χρόνια να εκδοθούν.
Ασχολείστε με την έντυπη δημοσιογραφία. Η στάση σας απέναντι στην τηλεόραση ποια είναι;
Η άποψή μου δεν έχει σχέση με το ότι εργάζομαι στην έντυπη δημοσιογραφία. Μεγάλωσα σ’ ένα μοναρχικό καθεστώς, που έλεγχε τα πάντα. Όλες οι ειδήσεις και τα άρθρα, είτε στις εφημερίδες είτε στην τηλεόραση είτε στο ραδιόφωνα, περνούσαν από αυστηρό έλεγχο και λογοκρισία.
Αυτή η πρακτική ισχύει ακόμη και σήμερα σχεδόν σε όλα τα αραβικά κράτη. Η ελληνική τηλεόραση, εδώ και δέκα χρόνια, λίγο διαφέρει από την καθεστωτική και τη μοναρχική. Δεν είναι δύσκολο να διαπιστώσει κανείς ότι σε πολλά θέματα διαπερνάει μια "κοινή γραμμή", από το πρωί μέχρι το βράδυ, σε διαφορετικές εκπομπές και δελτία.
Αυτό σημαίνει ή ότι έχει "πέσει γραμμή" από ένα πολιτικό μηχανισμό ή ότι οι δημοσιογράφοι ανήκουν στον ίδιο πολιτικό σύστημα ή ότι η ασχετοσύνη και η βαρεμάρα πολλών δημοσιογράφων σε πολλά φλέγοντα θέματα τους οδηγούν να υιοθετούν την πιο ανώδυνη κυρίαρχη άποψη για την καριέρα τους.
Υπήρξαν φορές που αισθανθήκατε να σας αδικεί ο χώρος και να θέλετε να αποχωρήσετε απ’ αυτόν;
Κάθε μέρα το σκέφτομαι, αλλά ο ίδιος λόγος που με απωθεί, με κρατάει στο χώρο αυτό. Η ανεπάρκεια στην ενημέρωση για πολλά διεθνή θέματα, και ειδικά της Μέσης Ανατολής, είναι πρόκληση και πρόσκληση ταυτόχρονα. Και όσο πέφτει το επίπεδο της ενημέρωσης, τόσο ανεβαίνει η θέλησή μου για παραμονή στο χώρο αυτό.
Αν θα βάζατε ένα επίθετο για την ελληνική δημοσιογραφική πραγματικότητα, ποιο θα ήταν αυτό;
"Επίθετο". Θέλω να πω ότι δεν είναι το "Όνομα", αλλά ένα επίθετο του ονόματος. Δεν λες "Η Δημοσιογραφία", αλλά λες η δημοσιογραφία του τάδε ή της τάδε ή των τάδε.
Είμαστε οι δημοσιογράφοι των άλλων.
Εργάζεστε σε μιάν έγκριτη, ποιοτική εφημερίδα. Πιστεύετε ότι σήμερα ένα ποιοτικό έντυπο έχει τη δύναμη να ανεβάσει την ποιότητα των αναγνωστών του ή απευθύνεται σε μιά "ελίτ" αναγνωστών;
Το επίπεδο των αναγνωστών δεν εξαρτάται από την έντυπη δημοσιογραφία. Εγώ πιστεύω το αντίθετο, δηλαδή το επίπεδο των αναγνωστών καθορίζει την εγκυρότητα και την ποιότητα μιας εφημερίδας. Και το επίπεδο των αναγνωστών εξαρτάται από το επίπεδο και τη μορφή δράσης τους.
Όταν μιά εφημερίδα στοχεύει ψηλά, πρέπει να βρίσκεται στον κύκλο της πολύμορφης δράσης των αναγνωστών και, αν θέλουν οι αναγνώστες να ανεβάσουν το επίπεδο, την εγκυρότητα και την ποιότητα μιας εφημερίδας, πρέπει η πολύμορφη δράση να έχει δυναμική και εκρηκτική πορεία.
Πρέπει οι αναγνώστες να μετατρέψουν την κακή σημερινή πραγματικότητα. Πρέπει, αντί να τρέχουν οι αναγνώστες πίσω από τους "δημοσιογράφους", να κάνουν τους δημοσιογράφους να τρέχουν πίσω από τη δυναμική και πολύμορφη δράση τους. Δεν πρέπει οι δημοσιογράφοι να δημιουργούν τα γεγονότα αλλά οι αναγνώστες.
Αν και ζείτε στην Ελλάδα από τα φοιτητικά σας χρόνια, προέρχεσθε από την πολύπαθη Παλαιστίνη. Θα χαρακτηρίζατε τον εαυτό σας “επαναστάτη”, κάποιον που πηγαίνει αντίθετα στο ρεύμα;
Κόντρα στο ρεύμα ήμουν από τα 14 μου χρόνια. Και βλέπω ότι, όσο περνάνε τα χρόνια, στυλώνομαι ακόμη περισσότερο.
Κύριε Αλάτρα, αν μπορούσατε να εκπληρώσετε άμεσα μία και μόνη ευχή, ποια θα ήταν αυτή;
Μιά ελεύθερη και δημοκρατική Παλαιστίνη για όλους.
